فرایند تکمیل فهرست و بارگذاری محتوای جلسات و سخنرانی ها در حال انجام است. برای مشاهده فهرست جلسات و سخنرانی‌ها و دسترسی به محتوای مرتبط بارگذاری شده، از طریق عنوان «جلسات و سخنرانی‌ها» از قسمت «طبقه بندی موضوعی» سایت کلیک رنجه بفرمایید.
این مصاحبه به زحمت سرکار خانم عطیه همتی در خبرگزاری فارس منتشر شده و اینجا قابل دسترسی است.
میل به تولید محتواهای تلخ و آزاردهنده با روکش مستند اجتماعی و آسیب‌شناسی در سال‌های اخیر از سوی رسانه‌های مختلف به خصوص شبکه‌های اجتماعی زیاد شد. بسیاری افراد به اسم اینکه در تولید محتوا محدودیت رسانه‌های رسمی را نمی‌‌خواهند داشته باشند در بستر شبکه‌های اجتماعی شروع به تولید محتوا و مستندسازی کردند. حتی عده‌ای به دلیل بازخوردگرفتن زیاد فضای کاری خود را از حوزه‌های دیگر مثل پرداختن به حواشی‌های هنری به حوزه آسیب‌های اجتماعی تغییر دادند اما همان رفتارها در این حوزه نیز تکرار کردند. بدون آنکه حواسشان باشد در حوزه آسیب‌های اجتماعی رفتارهای تبلیغاتی می‌تواند آسیب‌های جدی به فضای روانی و جامعه و حتی خود فرد آسیب دیده بزند. به همین بهانه با «حسین حق‌پناه» کارشناسی ارشد مطالعات جوانان، مدرس سواد رسانه‌ای و عضو شورای تالیف کتاب‌‌های درسی گفتگو کردیم.
این مصاحبه با خبرگزاری مهر در این صفحه منتشر شده و قابل دسترسی است.
در ایامی مانند جشنواره فیلم فجر یا اکران خصوصی فیلم‌ها که مردم از برنامه حضور بازیگران و افراد معروف در محل رویداد باخبرند، برنامه‌ها به گونه‌ای متفاوت پیش می‌رود. اگر در بین تماشاچیان باشید، صدای جیغ و ابراز محبت غیرعادی را از سمت برخی از حضار می‌شنوید. اتفاقی که در کنسرت‌ها به کرات دیده می‌شود و برخی از افراد در مواجهه حضوری با سلبریتی‌های محبوب‌شان به این طریق ابراز محبت می‌کنند. چند سالی است که این نوع از هواداری به فضای حضور این اشخاص منحصر نمی‌شود و پای هواداران به فضای مجازی به طور جدی باز شده است. «فن پیج» نام صفحاتی است که توسط افرادی غیر از خود سلبریتی ساخته می‌شود و محتواهای مربوط به این شخص را در آن منتشر می‌کنند. با بررسی‌های انجام شده دریافتیم که بیشترین قشری که ادمین این فن‌پیج ها هستند قشر نوجوان می‌باشند. اما سوال اینجاست که چه عواملی باعث بروز چنین رفتاری از افراد و بالاخص نوجوانان‌مان می‌شود؟ خبرنگار مجله مهر مصاحبه‌ای با حسین حق‌پناه کارشناسی ارشد مطالعات جوانان و پژوهشگر حوزه خانواده و رسانه، معاونت بخش نوجوان مؤسسه تبیان داشته است.
این محتوا می‌تواند به شکل تبلیغات ناهنجار وسط یک بازی آنلاین، صحنه‌ای غیرمنتظره حین تماشای یک فیلم در VOD، تصویری مستهجن در جستجوی تصویری یک کلیدواژه در گوگل، پیام یک مزاحم اینترنتی در شبکه اجتماعی یا حتی یک پیام هک شده بعد از اخبار ظهرگاهی در تلویزیون باشد.
جنس این محتواها معمولا جنسی، خشن و گاهی هم سیاسی است و در فرزندان می تواند واکنش های متفاوتی اعم از ترس، اضطراب، خجالت یا وسواس فکری ایجاد کند.
1. کتمان نکنید: با پاک کردن صورت مسئله، هیچ مسئله‌ای حل نمی‌شود. پرسش‌های شکل‌گرفته در ذهن کودک شما نیازمند پاسخ درست و کافی است که اگر از جانب والدین دریافت نشود، یا وسواس فکری ایجاد می‌کند یا با پاسخ‌های غلط و انحرافی دیگران جایگزین می‌شود.
2. دعوا و پرخاش نکنید: ناخواسته بودن محتوا یعنی کودک شما مقصر و مسئول این مواجهه نیست و به هیچ عنوان نباید سرزنش شود. پرخاش نسبت به او موجب تشدید حس شرم، خجالت و اضطراب از کاری است که انجام نداده!
1. فضای امن ایجاد کنید: بدون کوچکترین سرزنش و عصبانیتی او را به گفتگویی صمیمانه فرابخوانید و با کلام و رفتار خود به او اطمینان دهید که می‌تواند افکار و پرسش‌هایش را بدون حس شرم و تحقیر با شما سهیم شود.
2. شنونده باشید: از او بپرسید چه محتوایی دیده و حس او حین و بعد از تماشای آن محتوا چه بوده است؟ حرف‌هایش را بشنوید؛ وسط صحبت‌هایش مداخله نکنید و بگذارید گفتگو به شکلی آرام پیش برود.
۳. توضیح بدهید: از او اجازه بگیرید که برایش موضوع را از دیدگاه خودتان توضیح دهید. از فرصت پیش آمده برای آموزش اطلاعات صحیح به فرزندتان استفاده کنید و سعی کنید با جواب دادن به پرسش‌های ذهنی‌اش و همدلی و درک احساساتش فرزندتان را مطمئن کنید که شما بهترین و اولین کسی هستید که می‌تواند در مواقع بحرانی و مشابه به او رجوع کند.
هر سال نزدیک دی ماه که می‌شویم از دوست و آشنا و غریبه پیام دریافت می کنم که : «نمونه امتحان و سوال برای درس تفکر و سواد رسانه‌ای داری؟»
واقعیت اینجاست که درس تفکر و سواد رسانه‌ای، چندان آزمون پذیر نیست! یعنی حداقل به سیاق ثابت درس‌های دیگر نمی‌توان برایش سوال طراحی کرد. چون بیشتر متن هر درس را فعالیت‌های فردی و گروهی تشکیل داده و کل تعاریف و مفاهیم کتاب را هم می‌شود در یک برگه‌ی A4 جمع‌بندی کرد! پس چه راه حلی پیش روی دبیران این درس است؟
پاسخ و تلاش من، استفاده از آزمون ترم به عنوان فرصت و بهانه‌ای برای یادگیری بیشتر است. سعی‌کرده ام هر سال با استفاده از موضوعات روز و طرح سوالات تحلیلی (به جای حفظی) فضای جدید و آموزنده‌ای را برای دانش‌آموزان باز کنم.
دریافت آزمون نیمسال اول سواد رسانه‌ای - 98سال 91، به کمک بچه‌های دبیرستان مفید برای افتتاحیه هفته شهدای مدرسه، ویدئویی ساختیم. در ویدئو میخواستیم نشان بدهیم ذهن یک نوجوان مفیدی از چه چیزهایی پر است. میخواستیم بگوییم نوجوان امروز احتمالا چنین شکلی دارد: چهل تکه، متناقض نما و پیچیده. هم سنتی است و هم مدرن. هم باکری و همت می شناسد و هم بتمن و جوکر! هم می‌داند شلمچه کجاست و هم داستِ تو! هم دیزی دوست دارد و هم پیتزا! هم محمود کریمی و هم کتی‌پری! هم شهدا و هم سلبریتی ها!
بعد از پخش کلیپ، دانش‌آموزها مقاله‌ای خواندند که توضیح می‌داد اگرچه زمانه عوض شده اما بچه‌های مدرسه هنوزهم برای شهدای هم‌مدرسه‌ای‌شان احترام قائلند و به ارزش‌های آن‌ها وفادار. اینکه نوجوان امروز هنوز هم اگر بخواهد، می‌تواند همان بچه‌ی قرن پانزدهمی باشد که قرار است عصر ظلمت و بی خبری بشر را به پایان برساند...
از اسفند 91 تا امروز خیلی چیزها عوض شده...
اما آنچه در این موضوع اهمیت پیدا می‌کند فقط نمایش صحنه‌های خشونت‌آمیز نیست. در بسیاری از آثار رسانه‌ای، خشونت به‌عنوان راه‌حل و مسیری برای پیشبرد داستان یا اهداف شخصیت‌ها به کار گرفته می‌شود و اِعمال خشونت عواقب چندانی برای انجام‌دهندگانش ندارد.
کارشناسان معتقدند کودکان خردسال نمی‌توانند تمایز دقیقی بین واقعیت و واقع‌نُمایی رسانه‌ای ایجاد کنند و ممکن است دنیای بیرون را به‌اندازه‌ی فیلم‌ها و بازی‌ها ناامن، خشونت‌آمیز و تاریک تصوّر کنند. این موضوع باعث ایجاد اضطراب و اختلال‌های روانی و ناتوانی در برقراری ارتباطِ درست با افراد و محیط پیرامون می‌شود. همچنین تقلید کودکان و نوجوانان از الگوهای رسانه‌ای در رفتارهای خشونت‌آمیز و بی‌توجهی به پیامدهای آن در دنیای واقعی می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری داشته باشد.
به‌همین‌علّت، در نظام‌های رده‌بندی سنی، خشونت به‌عنوان یکی از معیارهای اصلی ارزیابی و رده‌بندی محسوب شده و خانواده‌ها و کارشناسان نیز سال‌هاست نسبت به این موضوع حساسیت جدّی دارند. کارشناسان «کدومو» نیز خشونت هر محصول رسانه‌ای را با حساسیت تحلیل و ارزیابی و به خانواده‌ها اعلام می‌کنند.
اگرچه می‌دانیم در دنیای واقعی همه‌چیز به‌اندازه‌ی فیلم‌ها و رسانه‌ها ناامن و خشونت‌آمیز نیست، اما واقعیت پیرامون فرزندان ما نیز آن‌قدرها صلح‌آمیز و بدون‌خشونت به نظر نمی‌رسد. بلکه دنیای واقعی سرشار از اختلافات، بی‌عدالتی‌ها و نابرابری‌هایی است که خود را به شکل رفتارها و روابط خشونت‌آمیز و خصمانه نشان می‌دهد و دامنه‌ی آن از محیط خانه و مدرسه و محلّه تا فرهنگ و سیاست و روابط بین‌المللی گسترده است.
پس دورنگه‌داشتن فرزندان از خشونت نه شدنی است و نه صحیح! همان‌طورکه نگران سلامت ذهنی و امنیت روانی فرزندانمان در مواجهه با خشونت و پرخاشگری هستیم، باید بتوانیم آن‌ها را برای زندگی در دنیای واقعی و کنشگریِ صحیح دربرابر ظلم و خشونت‌ها آماده کنیم و رسانه‌ها هم می‌توانند والدین را در این مسیر یاری کنند.
در ادبیات کلاسیک و کهن، حماسه‌ها نقشی کلیدی در توضیح وضعیت‌هایی داشتند که در آن وضعیت‌ها، قهرمانان برای دفاع از خود یا دیگران و مبارزه با ستم چاره‌ای جز مبارزه و به‌کارگیری خشونت نداشته‌اند. شاهنامه‌ی فردوسی و حکایت غیرت‌ورزی رستم دستان مشهورترین مثال این داستان‌هاست. در فرهنگ دینی نیز روحیه‌ی شهادت‌طلبی، واقعه‌ی عاشورا و نهضت امام حسین (علیه السلام) نمونه‌هایی هستند که به بهترین شکل ضرورت ایستادگی و مبارزه برای رسیدن به صلح و آرامش را نشان می‌دهند و رسانه‌های سنتی همچون منبر، روضه و هیئت آن را به نسل‌های جدیدتر منتقل کرده‌اند.
در دنیای امروز هم موارد زیادی از درگیری ستم‌دیدگان و ستمگران و مقاومت‌های مردمی دربرابر بی‌عدالتی‌ها و دشمنی‌ها وجود دارد که از طریق رسانه‌های جمعی به دست ما می‌رسد و فرصت خوبی برای گفت‌وگو با فرزندان درباره‌ی مقاومت، حماسه و ظلم‌ناپذیری برای فرزندانمان فراهم می‌سازند. هشت سال دفاع مقدس در ایران، مقاومت مردم فلسطین دربرابر غصب سرزمینشان یا ایستادگی جنبش‌های مردمی دربرابر داعش و گروه‌های تروریستی از همین دست است.
اما مرز بسیار باریکی میان خشونت منفی و حماسه و ظلم‌ستیزی وجود دارد. خشونت نهفته در «حماسه» یک واکنش هیجانی و عصبی نیست که در قالب رفتار پرخاشگرانه سر بزند، بلکه واکنشی موجّه، فکرشده و کنترل‌شده برای مقاومت دربرابر ستم و ظلم است و صرفاً در درگیری با عناصر یا شخصیتهای ستمگر بروز می‌کند.
خشونت حماسی برای اِعمال قدرت بر طرف مقابل یا تخلیه‌ی خشم و تشفّی‌خاطر (خنک‌شدن دل) صورت نمی‌گیرد. بلکه از سر غیرت‌ورزی و ناظر به آرمان و هدف خیر بُروز می‌کند و تنها وقتی رفتار خشونت‌آمیز صورت می‌گیرد که راه دیگری باقی نمانده باشد و تمام تلاش‌ها برای حل غیرخشونت‌آمیز مسئله ناموفق بوده است.
بهره‌گیری از آثاری که درباره‌ی وقایع و حماسه‌های تاریخی ساخته شده‌اند فرصتی فراهم می‌کند تا والدین و فرزندان درباره‌ی رفتار قهرمانانه‌ی شخصیت‌ها و روند داستان گفت‌وگو کنند و مرز میان خشونت و حماسه را پررنگ‌تر کنند.
البته ذکر این نکته ضروری است که کودکان نباید به‌هیچ‌عنوان در معرض تماشای خشونتِ عریان و شدید قرار بگیرند و بیان حماسه‌ها و مبارزات آرمان‌خواهانه هم توجیهی برای عبور از این خط قرمز نیست. چنانکه در منابع دینی ما نیز درخصوص پررنگ‌ترین رخداد حماسی ما، یعنی حرکت و شهادت امام حسین (علیه السلام)، از بیان روضه‌های مکشوف و ذکرمصیبت بی‌پرده، مخصوصاً در حضور کودکان منع شده است.
کتاب درسی #تفکر_و_سواد_رسانه_ای در سال 95 تالیف شد. عکس دیوید بکهام را در درس شش کتاب و برای توضیح کلیشه سازی رسانه‌ها از بدن ایده‌آل گذاشتیم. برای انتخاب عکس کلی هم وسواس به خرج داده بودیم. طبیعتاً نمی‌توانستیم عکسی از سلبریتی های ایرانی یا فوتبالیست ها و هنرمندان معروف خارجی بگذاریم چون هوادارانشان پدرمان را در می آوردند ( کما اینکه هواداران مسی و رونالدو بخاطر بخش دیگری از کتاب پدرمان را درآوردند!)
بنابراین به #دیوید_بکهام رسیدیم که با اینکه چند سالی از دوران اوج فاصله گرفته بود اما هنوز مشهور تلقی می شد و خالکوبی‌هایش هم جای بدی از بدنش نبود! اما به مغزمان خطور نکرده بود که اگر عکس را 180 درجه برعکس کنیم ممکن است عکس پری دریایی روی ساعد دیوید نقش بسته باشد...
هنوز چند روزی از پخش قسمت اول مسابقه‌ی جدید شبکه سه نگذشته بود که در صفحات شبکه‌های اجتماعی با انبوهی از نقدهای مختلف دوستان و اطرافیان نسبت به عصر جدید مواجه شدم. با گذشت چند ماه از شروع برنامه اما هنوز هم هرازگاهی یک نقد جدید در فضای مجازی و جراید منتشر می‌شود و در گعده‌های دوستانه نیز کافی است کسی باب نقد و تحلیل را باز کند تا برای دقایقی بحث به سمت‌وسوی عصر جدید برود.
من هم نقدهای جدی به این برنامه دارم و حتی تماشایش در منزلمان با محدودیت مواجه است! اما نمی‌توانم بپذیرم این حجم انتقادات در مورد یک برنامه تلویزیونی طبیعی باشد. مگر چه اتفاق جدید و بی‌سابقه‌ای در این برنامه افتاده که آن را درخور این حجم از انتقادات کرده است؟
سلبریتی. اصطلاحی که تا چندسال قبل معنای مشخصی برای بسیاری از ما نداشت و نزدیک‌ترین چیزی را که برایمان تداعی می‌کرد شخصیت محبوب کارتون قصه‌های جزیره (سرندیپیتی) یا نوعی اتومبیل (شورلت سلبریتی) بود. اما حالا به طیف گسترده‌ای از خواننده‌ها، بازیگران تلویزیونی و گویندگان ورزشی تا مدل‌ها و بچه پولدارهای اینستاگرامی اطلاق می‌شود که اگرچه تفاوت‌های زیادی با هم دارند اما همه در یک چیز مشترک هستند: شهرتی که به واسطه ی رسانه‌ها و جلب توجه مخاطبان رسانه‌ها حاصل شده است.
در کشور ما واکنش اولیه به این پدیده – مثل بسیاری از پدیده‌های نوظهور دیگر – نادیده انگاری بود. تصور اولیه این بود که سلبریتی ها...
این نوشتار به درخواست نشریه پندار (نشریه انجمن علمی - دانشجویی علوم ارتباطات اجتماعی دانشگاه تهران) به نگارش در آمده و در شماره 56 این مجله به چاپ رسیده است.
ابوعلی سینا، سحر تبر، پوریای ولی، امیرتتلو، پهلوان تختی، چنگیز خان مغول، مرتضی پاشایی، جاستین بیبر، سرلشگر قاسم سلیمانی، دیوید بکهام و ... . اگر چه از همه ی این نام ها به عنوان چهره های «معروف» و «مشهور» یاد می شود؛ اما علی‌رغم این اشتراک در لفظ، حس می کنیم که در معنا و نوع شهرت این چهره ها تفاوت های زیادی نهفته است و نمی توان دانشمندان و حاکمان تاریخی را با شاخ های اینستاگرامی در یک دسته قرار داد! برای فهم این تفاوت ها لازم است نگاهی به تاریخ شهرت در ایران و جهان بیندازیم.
این مقاله که - چندان هم با جنایت روزهای اخیر بی ارتباط نیست - در ماهنامه رشد معلم (اردی‌بهشت 97) منتشر شده است. (دریافت مقاله)
در دوره راهنمایی، فهمیدن اسم کوچک معلمانمان یک آرزو بود یا اگر آن ها را در خیابان با همسر و فرزندان می دیدیم نقل محفل زنگ تفریح هایمان تا یک هفته جور می شد! با رسیدن به دبیرستان فاصله کمتری با معلمانمان احساس می کردیم و در این میان معمولا محبوبترین معلمین ما آن هایی بودند که با ایجاد فضایی دوستانه در کلاس و بیرون کلاس، با ما در اردو و زنگ تفریح و ورزش همراه شده و بیش از حرف، با رفتارشان بر ما تأثیر می گذاشتند. البته همچنان ادب و احترام معلم-شاگردی پابرجا بود و به خودمان اجازه شکستن دیوار فرضی و ارتباط دوستانه خارج از محیط مدرسه را نمی دادیم.
این روزها اما از همان جلسه اولی که سر کلاس می روم؛ بچه ها به دنبال شماره تلفن من هستند تا بتوانند من را در گروه تلگرامی شان اضافه کرده و با هم ارتباط داشته باشیم! در فاصله بین کلاس و اتاق دبیران هم چندتایی از دانش آموزان با صدایی آرام و لبخندی بر لب نشانی صفحه شخصی اینستاگرامم را می پرسند. البته که در نهایت هر دو گروه بچه ها با مقاومت من رو به رو می شوند و ارتباط شخصی تلفنی و مجازی را به بعد از فارغ التحصیلی‌شان موکول می کنم. البته همه ی همکارانم به سخت‌گیری من نیستند و بعضا در همان جلسه شماره یا نشانی شبکه اجتماعی شان را روی تخته نوشته و به تعداد «دنبال کنندگان» شان اضافه می کنند. اگرچه من با آن ها موافق نیستم اما همه در یک نکته مشترکیم: بچه‌ها پیدایمان می‌کنند! یعنی بالاخره تا آخر سال چند نفرشان به هر شیوه ی ممکن من را در شبکه های اجتماعی پیدا می کنند و هفته به هفته احوال من و نمره ها و تکالیفشان را می پرسند!
9 پیشنهاد برای آموزش «تولید رسانه‌ای» در کلاس درس
در مقالات پیشین به این نکته اشاره شد که امروز این ما هستیم که در میان انبوهی از رسانه ها زندگی می کنیم و مفهوم «دنیای رسانه ای شده» بیش از هر زمان دیگری رخ می نمایاند. بنابر این «آموزش رسانه ای» به فرزندان عصر رسانه بیش از هر زمان دیگری ضروری است. آموزش رسانه ای تلاش می کند تا با توانمندسازی کودکان و نوجوانان در نقد و تحلیل پیام های رسانه ای آن ها را از مخاطب منفعل به مخاطبی فعال و هوشمند تبدیل کند اما این مهم را از طریق تمرین و گام گذاشتن به پله ی تولید انجام می دهد. فرد باسوادِ رسانه‌ای می‌تواند اندیشه‌ها و اهداف خود را از طریق تولید پیام‌های رسانه‌ای بیان و پیگیری نماید. او دیگر مصرف‌کننده‌ی صرف و منفعل نیست بلکه فعالانه در دنیای رسانه‌ای به کنشگری می‌پردازد و علاوه بر نقد و تحلیل دست به خلق پیام هم می‌زند. به همین دلیل است که «تولید» آخرین گام در هرم آموزش رسانه‌ای است.
به گزارش روابط عمومی مرکز تحقیقات زن و خانواده، نشست علمی «بررسی جامعه‌شناختی تأثیر سلبریتی‌ها بر گروه‌های مرجع دانش‌آموزان» با طرح بحث توسط آقای حسین حق‌پناه، چهارشنبه 18 بهمن ماه ۹۶، در واحد تهران این مرکز برگزار شد.
در این نشست، آقایان دکتر احسان شاه‌قاسمی و دکتر عبدا... بیچرانلو، از اعضای هیئت علمی گروه علوم ارتباطات دانشگاه تهران، به عنوان کارشناسان این جلسه، به بررسی و نقد این موضوع پرداختند.
دریافت ویژه نامه آزمون تفکر و سواد رسانهایدریافت پرسشنامه آزمون سواد رسانه‌ای
دوره مطالعاتی «حیات اندیشه» را لطف مکرر و مجددی از سوی خداوند می دانم! چندی پیش، در جمعی برادرانه و صمیمی حلقه خوانش آثار شهید آوینی را تشکیل داده بودیم و در معیت برادر بزرگوارم آقای حسین غفاری پیرامون نظرات سینمایی و رسانه ای مرتضای شهید مباحثه داشتیم. به علت مشکلات شخصی بنده، این حلقه با وقفه ای یک سال روبرو شده بود و توفیق تامل در این مباحث را از دست داده بودم تا اینکه به پیشنهاد دوستان موسسه مسیر مقرر شد دو مقاله «ویدئو در برابر رستاخیز تاریخی انسان» و «انفجار اطلاعات» را در جمعی محدود بازخوانی و مباحثه کنیم. در عمل، تعداد دوستان حاضر در جلسه، عمق بحث و مضیقه زمانی منجر به این شد که از انفجار اطلاعات صرف نظر کنیم و گفتگویمان را حول محور مقاله ی «ویدئو...» ادامه دهیم.
مهم ترین نکات جلسه به این شرح بود:
به دعوت گروه رسانه ی مدیریت پژوهش خبری سازمان صدا و سیما، در نشست «بررسی یک سال تدریس کتاب تفکر و سواد رسانه‌ای» که با حضور خانم دکتر دانشور و آقای دکتر حسینی برگزار می‌شد شرکت کردم و چند دقیقه‌ای به عنوان مدرس کتاب - و نه مولف - صحبت کردم.
گزارش این نشست در خبرگزاری صدا وسیما منتشر شده است. (گزارش نشست)
این مطلب با عنوان «سم پاشی مجازی» در ماهنامه رشد معلم (بهمن ماه 96) منتشر شده است. (دریافت مقاله)
« چندروز پیش، یکی از دوستان مجازی پیامی درباره ورود یک عطر مرگبار به کشور در گروه تلگرامیمان فرستاده بود که می تواند استفاده کننده از آن را در کمتر از سه روز به کام مرگ فرو برد! وقتی که اعضای گروه از او در مورد منبع خبر سوال کردند پاسخ داد که آن را از یک گروه دیگر فوروارد کرده است و با این توجیه که در آن گروه دیگر تعدادی پزشک و آدم مطلع وجود دارند استدلال کرد که اگر خبر دروغ بود حتما واکنشی نشان می دادند و پیام را پاک می کردند! در عرض چندساعت دیگر گروه ها و کانال های مختلف شبکه های اجتماعی هم پر شد از خبر عطر مرگبار. اگرچه دو روز بعد مسئولین مربوطه شایعه را از اساس تکذبب کردند اما خدا می داند که این پیام دروغین، چقدر از صفحات و گروه های شبکه های اجتماعی را پر کرده بود و چه بسیار مخاطبانی که شایعه را دریافت کرده اما از تکذیبیه مسئولین بی خبر بودند..»
مشابه این داستان بارها برای نگارنده و مخاطبان این نوشته اتفاق افتاده است. بسیاری از ما پیامی را در یک گروه مجازی بازنشر کرده ایم و بعد از مدت کوتاهی به شایعه و دروغ بودن آن پی برده ایم. یا حتی چه بسا هیچ وقت نفهمیده ایم که مطلبی که خوانده ایم واقعیت ندارد و قضاوت ها و نتیجه گیری های بعدیمان را بر اساس گزاره ای ناصحیح بنا کرده ایم و تا ثریا کج رفته ایم!
این متن در ماهنامه رشد معلم (دی 96) با عنوان دروازه‌بانی خبر منتشر شده است. (دریافت مقاله)
در عصر انفجار اطلاعات، رسانه های ارتباط جمعی یکی از مهم ترین درگاه در دسترس ما برای مطلع شدن از محیط پیرامونمان هستند. کارکرد «اطلاع رسانی» رسانه ها موجب شده تا برخی از ما دنیا را از دریچه رسانه ها ببینیم و به روزنامه و تلویزیون و اینترنت حتی بیش از چشم و گوش خودمان اعتماد کنیم. در این شماره نگاهی به مقوله خبر و نحوه آموزش مفاهیم مرتبط با آن خواهیم داشت.
هر وسیله‌ی ارتباط جمعی، اعم از روزنامه، رادیو، تلویزیون و … باید در بین حوزه گسترده ای از داده‌های خبری و اطلاعاتی که دنیای امروز درگیر آن است، دست به گزینش بزند؛ زیرا هرگز قادر نیست تمامی حوادث را منعکس نماید و در این راه دست به «دروازه بانی خبر» می زند؛ یعنی از میان تمامی اخباری که هر روز تولید می شود تنها موارد معدودی را برای رد شدن از دروازه رسانه انتخاب و به انتشار و برجسته سازی آن ها اقدام می کند و موارد دیگر را نادیده گرفته و یا کمرنگ جلوه می دهد. مخاطب منفعل ممکن است هیچ گاه متوجه این گزینش‌گری و دروازه‌بانی نشود. به همین دلیل آموختن مفهوم «دروازه بانی خبر» و مفاهیم مرتبط با آن یکی از عناوین مهم آموزش رسانه ای به دانش آموزان تلقی می شود.
دریافت
عنوان: ویژه برنامه شهید محسن حججی
حجم: 19.3 مگابایت
توضیحات: قسمت 33 - رادیو سوادآوا
حضور در برنامه تلویزیونی رسانش، به لطف برادر سختکوش و باسوادم محمدصادق باطنی به تجربه ای جالب بدل شد. هر چند که طولانی شدن ضبط، منجر به جاماندنم از پرواز کرمان شد و تجربه ای فراموش نشدنی در ساعات انتظار پرواز بعدی را برایم رقم زد!
در دو برنامه ای که متوالی ضبط شد؛ بحث سلبریتی‌ها و فرهنگ شهرت در رسانه ها را دنبال کردیم و با آقای صفر محمدی - سوژه مستند معلق - گفتگو کردیم.
برنامه کامل رسانش – سلبریتی ها:
بسم الله الرحمن الرحیم
این متن در ماهنامه رشد معلم (آذر 96) منتشر شده است. (جهت دریافت مقاله کلیک کنید)
در شماره های پیشین، ضمن تاکید بر اهمیت آموزش مفاهیم رسانه ای و ادغام مفاهیم آن در فرایند درسی دانش آموزان به بیان نمونه هایی از آموزش مفهوم بازنمایی در کلاس درس پرداختیم. در این شماره با مفهوم کلیشه های رسانه ای و پیشنهادهایی جهت تدریس آن آشنا خواهیم شد.
کلیشه سازی، فرایندی دائمی و ضروری در ذهن انسان است. زیرا جهان پیرامون ما بزرگ‌تر و پیچیده‌تر از آن است که بتوانیم به‌تنهایی نسبت به تمامی مسائل، اتفاقات و شگفتی‌هایش اطلاعات کسب کنیم. همه‌ی ما به‌طور روزانه با حجم زیادی از اطلاعات طبقه‌بندی‌شده مواجه می‌شویم که حاصل دیده‌ها و شنیده‌های دیگران است، از اطلاعات در مورد خوب یا بد بودن کیفیت غذای یک رستوران گرفته تا احتمال جذاب نبودن مسافرت به منطقه‌ای خاص. اریک ژیویان روان‌پزشک و مدیر پروژه‌های ارتباطی دانشگاه هاروارد معتقد است، همه‌ی انسان‌ها نیاز دارند در ذهن خود طرح‌واره‌ها و تصاویری را نسبت به اشیاء، افراد و حتی موقعیت‌های جغرافیایی گوناگون ترسیم کنند، این کار کمک می‌کند تا افراد احساس کنند در زمینه‌های مختلف قابلیت سخنرانی و نظر دهی دارند و جهان اطراف خود را به‌خوبی می‌شناسند. با توجه به آنکه عمده اطلاعات لازم برای خلق این طرح‌ها و تصاویر در هر فرد از طریق رسانه‌ها به دست می‌آید، بنابراین طبیعی است که ذهن ما مرتب در دام کلیشه‌های رسانه‌ها بیفتد. (پاک سرشت 1393)
این متن در ماهنامه رشد معلم (آبان 96) منتشر شده است. (جهت دریافت مقاله کلیک کنید)
"بازنمایی" یکی از مفاهیم بنیادی در مطالعات رسانه‌ای است. کلمه ای که معانی احتمالی متفاوتی را به همراه دارد. بازنمایی راه و روشی است که از آن طریق، رسانه‌ها حوادث و واقعیت ها را نشان می‌دهند. از نظر«ریچارد دایر» مفهوم بازنمایی در رسانه‌ها عبارت است از: "ساختی که رسانه‌های جمعی از جنبه های مختلف واقعیت مثل افراد، مکآن‌ها، اشیاء، اشخاص، هویت های فرهنگی و دیگر مفاهیم مجرد ایجاد می‌کنند. تجلی بازنمایی ها ممکن است به صورت گفتاری، نوشتاری یا تصاویر متحرک باشد".
واقعیت اجتماعی با از عبور از فیلتر رسانه‌ها تبدیل به بازنمایی رسانه‌ای از آن واقعیت می‌شود. رسانه‌ها دنیایی را به نمایش می‌گذارند که اگرچه حقیقی به نظر می‌رسد، اما با یک نگاه گزینش‌شده در معرض دید مخاطبان قرار داده‌شده است. هر نویسنده، فیلم‌ساز یا عکاسی دیدگاه‌های خودش را دارد و هنگام ساخت پیام رسانه‌ای و یا انتشار آن از زاویة دید خودش به یک موضوع واقعی نگاه می‌کند. هر پیامی فقط برخی از جنبه‌های یک رویداد و واقعیت را برجسته می‌کند و بخشی دیگر را بی‌اهمیت جلوه داده یا بازگو نمی‌کند. به همین خاطر است که گاهی می‌بینیم روایت‌های دو روزنامه یا دو بخش خبری از یک واقعه کاملاً باهم متفاوت است. البته بازنمایی لزوما به این معنا نیست که هر پیام رسانه‌ای لزوما ضد واقعیت یا کاریکاتوری از آن باشد، بلکه رسانه با استفاده از بازنمایی می کوشد تفسیر و تحلیل خود را از واقعیت بیرونی، به طور آشکار و پنهان به مخاطبان ارسال کند.
